NE/Prabhupada 0155 - सबजना भगवान् बन्न प्रयासरत छन्
Lecture on SB 7.6.5 -- Toronto, June 21, 1976
हामीले भगवद्-गीतामा तीन शब्दहरु पाउँछौं | त्यहाँ सनातनः, शाश्वत शब्दको प्रयोग भएको छ | पहिलो कुरा भनेको जीव हो, उनीहरु सनातनः भनेर वर्णित छन् | ममैवांशो जीव-भूतः जीव-लोके सनातनः (भ गी १५|७) | हामी जीव हौँ, सनातनः | यो होइन कि हामी मायाको प्रभावले जीव-भूतः बनेका छौं | हामीले आफुलाई मायाको प्रभावमा राखेका छौं; तसर्थ हामी जीव-भूतः हौँ | वास्तवमा हामी सनातन हौँ | सनातन भनेको शाश्वत | नित्यो शाश्वत | जीवात्माको वर्णन गरिएको छ: नित्यो शाश्वतो यं न हन्यते हन्यमाने शरीरे (भ गी २|२०) | त्यो भनेको सनातन | हामी यति मूर्ख छौं कि यदि म शाश्वत, सनातन छु र मेरो कुनै जन्म र मृत्यु हुँदैन भने मलाई यो जन्म र मृत्युको क्लेशमा किन राखिएको छ ? यसलाई भनिन्छ ब्रह्म-जिज्ञासा | तर हामी शिक्षित छैनौं | हामी शिक्षित हुनुपर्छ | कम्तिमा हामीले यस उपदेशको फाइदा लिनुपर्छ | हामी सनातन हौँ | र भगवद् गीतामा वर्णन गरिए अनुसार त्यहाँ अर्को जगत् छ, परस् तस्मात् तु भावो ऽन्यो ऽव्यक्तो ऽव्यक्तात् सनातनः (भ गी ८|२०) | व्यक्तो ऽव्यक्तात् सनातनः | यो भौतिक जगत् प्रकट हुन्छ र यसको पृष्ठभूमि भनेको सम्पूर्ण भौतिक शक्ति, महत्-तत्त्व हो | त्यो प्रकट हुँदैन | त्यसैले व्यक्तो ऽव्यक्तात् | यो भन्दा पर अर्को प्रकृति छ, एउटा आध्यात्मिक प्रकृति छ, सनातन | यसलाई सनातन भनिन्छ | परस् तस्मात् तु भावो ऽन्यो व्यक्तो ऽव्यक्तात् सनातनः (भ गी ८|२०) | र जीव-भूतः-सनातन | र एघारौं अध्यायमा अर्जुनले कृष्णलाई सनातनको रुपमा वर्णन गर्छन् | तीन सनातन |
हामी सब सनातन हौँ | यदि सनातन धाम विद्यमान छ र कृष्ण सनातन हुनुहुन्छ भने हामी पनि सनातन हौँ | जब यी तीन कुरालाई जोडिन्छ, त्यसलाई सनातन-धर्म भनिन्छ | तिनीहरुलाई थाहा छैन कि सनातन भनेको के हो | तिनीहरु सोच्छन् कि यदि मैले विशेष किसिमको वस्त्र लाउँछु र यदि म विशेष समुदायमा जन्मिएको छु भने म सनातन-धर्मको अंश बन्छु | होइन | सबजना सनातन-धर्मको अंश बन्नसक्छन् | तर तिनीहरुलाई सनातनको अर्थ थाहा छैन | सब जीव सनातन हुन् | र भगवान् कृष्ण सनातन हुनुहुन्छ | र एउटा स्थान छ जहाँ हामी सँगै भेट्न सक्छौं- त्यो सनातन धाम हो | सनातम धाम, सनातन भक्ति, सनातन धर्म | जब यो सम्पन्न गरिन्छ, त्यसलाई सनातन धर्म भनिन्छ | त्यो सनातन धर्म के हो ? मानौं म त्यस सनातन धाममा फर्कन्छु र त्यहाँ भगवान् हुनुहुन्छ, जो सनातन हुनुहुन्छ र म पनि सनातन हुँ | त्यसो भए हाम्रो सनातन गतिविधिहरु के हुन् ? के यसको मतलब यो हो कि जब म सनातन धाम जान्छु, म भगवान् बन्छु ? होइन | तपाई भगवान् बन्नुहुँदैन | किनकि भगवान् एक हुनुहुन्छ | उहाँ परमेश्वर, मालिक हुनुहुन्छ र हामी दास हौँ | चैतन्य महाप्रभु: जीवेर स्वरूप हय नित्य कृष्ण दास (चै च मध्य २०|१०८-१०९) | यहाँ हामी सबजना कृष्ण बनेको दाबी गर्छौं | तर जब तपाई सनातन धाममा फर्कनुहुन्छ-हामी योग्य नभएसम्म त्यहाँ जान सक्दैनौं- तब हामी शाश्वत रुपमा भगवानको सेवामा संग्लग्न हुन्छौं | त्यो सनातन धर्म हो |
त्यसैले तपाईले यो अभ्यास गर्नुहोस् | सनातन धर्म भनेको यस भक्ति योग हो | किनकि हामीले बिर्सिएका छौं | सबजना भगवान् बन्न प्रयासरत छन् | अब यहाँ कसरी भगवानको दास बन्ने अभ्यास गर्नुहोस् | र यदि तपाई वास्तवमा योग्य हुनुहुन्छ कि तपाई......... जब तपाई भगवानको दास बन्नुहुन्छ, त्यो भक्ति-मार्ग हो | जसरी चैतन्य महाप्रभुले भन्नुभयो, गोपी-भर्तुर् पद-कमलयोर् दास-दास-दास-दासानुदासः | जब तपाई भगवानको दासको पनि दासको पनि दासको पनि दास बन्न सिक्नुहुन्छ- सय गुणा दास- तब तपाई पूर्ण हुनुहुन्छ | (चै च मध्य १३|८०) | तर यहाँ सबजना भगवान् बन्न प्रयासरत छन् | कसैले "सो ऽहम्," "अहं ब्रह्मास्मि" शब्दको दुरुपयोग गरेर "म भगवान् हुँ" भन्दैछ | तर त्यसो होइन | यी वैदिक शब्दहरु हुन्, तर सो ऽहम् भनेको "म भगवान् हुँ" होइन | सो ऽहम् भनेको "म पनि उही गुणको हुँ |" किनकि ममैवांशो जीव-भूतः (भ गी १५|७) | जीव भगवान् कृष्णको अंश हो, त्यसैले गुण उही हुन्छ | जस्तै तपाईले समुद्रबाट एक थोपा पानी लिनुहोस् | समुद्रको सम्पूर्ण पानी र एक थोपा पानीको रासायनिक बनावट उही हुन्छ | त्यसलाई भनिन्छ सो ऽहम् वा ब्रह्मास्मि | यो होइन कि हामीले यी वैदिक संस्करणका शब्दहरुको दुरुपयोग गरेर झुठो ढंगले सोच्ने कि "म भगवान् हुँ | म भगवान् बनेको छु |" र यदि तपाई भगवान् हुनुहुन्छ भने तपाई किन कुकुर बन्नुहुन्छ ? के भगवान् कुकुर बन्नुहुन्छ ? हुँदैन | त्यो सम्भव छैन | किनकि हामी अणु अंश हौँ | त्यो पनि शास्त्रमा वर्णित छ:
- केशाग्र-शत-भागस्य शतधा कल्पितस्य च
- जीवः भागो स विज्ञेय स अनन्त्यय कल्पते
हाम्रो आध्यात्मिक परिचय भनेको हामी कपालको टुप्पोको दश हजार भागको एक भाग हौँ | कपालको टुप्पो धेरै सानो छ, हामीले यसलाई दश हजार भागमा विभाजन गरेर एउटा लियौं भने हाम्रो परिचय त्यो हो | र त्यस सानो परिचय यस शरीरभित्र छ | तपाईले कहाँ भेटाउनुहुन्छ ? तपाईसँग कुनै यन्त्र छैन | तसर्थ हामी निराकार भन्छौं | होइन, यसको आकार छ तर यो यति सुक्ष्म छ कि यी भौतिक आँखाले देख्न सम्भव छैन | त्यसैले हामीले वेदको संस्करणद्वारा हेर्नुपर्छ | शास्त्र चक्षुष | यो वेदान्त संस्करण हो | हामीले शास्त्रको मदतले हेर्नुपर्छ | यी कमजोर आँखाले होइन | त्यो सम्भव छैन |