"ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ, ਸੱਭਿਅਕ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ, ਧਾਰਮਿਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਸਵੀਕ੍ਰਿਤੀ ਹੈ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮੁਸਲਿਮ ਧਰਮ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਕੋਈ ਧਰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸੱਭਿਅਕ ਸਮਾਜ ਧਰਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਧਰਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮਤਲਬ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਸਮਾਜ। ਜਾਨਵਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਬਿੱਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕੁੱਤੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕੋਈ ਚਰਚ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕੋਈ ਮੰਦਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਾਸਤਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮੇਣ ਹੀਨਾ: ਪਸ਼ੂਭਿ: ਸਮਾਨਾ:। ਜੇਕਰ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਦੀ ਕੋਈ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਸਮਾਜ ਹੈ। ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ।"
|