NE/Prabhupada 0686 - कसैले बतासलाई नियन्त्रण गर्न सक्दैन र उत्तेजित मनलाई नियन्त्रण गर्न अझै कठिन हुन्छ
Lecture on BG 6.30-34 -- Los Angeles, February 19, 1969
विष्णुजन: श्लोक चौंतीस: "यो मन अशान्त, उच्छृङ्खल, हठी र निकै बलवान छ, हे कृष्ण | र यसलाई वशमा राख्नु हावालाई नियन्त्रण गर्नु भन्दा पनि कठिन छ भन्ने मलाई लाग्छ (भ गी ६|३४) |"
प्रभुपाद: हो | तपाईले हावा नियन्त्रण गर्न सके पनि....... त्यो सम्भव छैन, कसैले हावा नियन्त्रण गर्न सक्दैन | तर यो सैद्धान्तिक रुपमा तपाईले नियन्त्रण गर्न सक्नुहुन्छ भन्ने स्वीकारे पनि, मनलाई नियन्त्रण गर्न भने सम्भव छैन | यो धेरै कठिन छ | मन यति चन्चल र उच्छृङ्खल छ | अघि बढ |
विष्णुजन: तात्पर्य; "मन यति बलवान र हठी छ कि कहिलेकाही यसले बुद्धिलाई पनि उल्लंघन गर्छ | व्यवहारिक संसारको मानिसलाई जसले धेरै विपक्षी तत्वसँग युद्ध गर्नुपर्छ, मनलाई नियन्त्रण गर्न उसलाई अवश्य धेरै कठिन छ | कृत्रिम रुपमा, एक मानिसले दुवै मित्र र शत्रुसँग मानसिक सन्तुलन कायम गर्न सक्छ, तर अन्त्यमा कुनै संसारिक मानिसले त्यसो गर्न सक्दैन, किनकि यो हुरीलाई नियन्त्रण गर्नु भन्दा पनि कठिन छ | वैदिक साहित्यमा भनिएको छ: 'आत्मा भौतिक शरीरको गाडीमा यात्री हो र बुद्धि चालक हो | मन लगाम हो र इन्द्रियहरु घोडा हुन् | तसर्थ आत्मा शरीर र इन्द्रियको सङ्गमा भोक्ता वा पिडित हो | महान दार्शनिकले यसरी बुझेका छन् |' बुद्धिले मनलाई निर्देशन दिनुपर्ने हो | तर मन यति बलवान र हठी छ कि यसले एक मानिसको बुद्धिलाई पनि उल्लंघन गर्छ, जसरी एउटा गम्भीर संक्रमणले औषधिको प्रभावलाई उल्लंघन गर्छ | त्यस्तो बलवान मनलाई योग अभ्यासद्वारा नियन्त्रण गर्नुपर्छ | तर त्यस्तो अभ्यास अर्जुन जस्ता संसारिक मानिसलाई कहिल्यै व्यवहारिक छैन | र आधुनिक मानिसको के कुरा गर्ने ? कठिनाई स्पष्टसँग उल्लेख गरिएको: 'कसैले चलिरहेको हावालाई नियन्त्रण गर्न सक्दैन |' र उत्तेजित मनलाई नियन्त्रण गर्न अझै कठिन छ |"
प्रभुपाद: तसर्थ यो विधि, हरे कृष्ण जप्ने, यसले मनलाई तत्काल नियन्त्रण गर्छ | यदि तपाईले केवल "कृष्ण" जपेर सुन्नुहुन्छ, स्वत: तपाईको मन कृष्णमा एकाग्र हुन्छ | त्यो भनेको योग विधि तत्काल प्राप्त हुन्छ | किनक सम्पूर्ण योग विधि भनेको तपाईको मन विष्णुको रुपमा एकाग्र गर्नु हो | र कृष्ण विष्णु रुपको विस्तारको मूल व्यक्तित्व हुनुहुन्छ | कृष्ण- जस्तै यहाँ दीपशिखा छ | अब, यो दीपशिखाबाट, यो मैनबत्तीबाट, तपाईले अर्को मैनबत्ती ल्याउनुहोस्; तपाईले बाल्न सक्नुहुन्छ | तब, अर्को, अर्को, अर्को - हजारौं मैनबत्ती तपाईले बाल्न सक्नुहुन्छ | हरेक मैनबत्ती यस मैनबत्ती जति शक्तिशाली छ | यसमा कुनै शंका छैन | तर यस मैनबत्तीलाई मूल मैनबत्तीको रुपमा लिनुपर्छ | त्यसैगरी, कृष्ण लाखौं विष्णु रुपमा विस्तार हुनुहुन्छ | हरेक विष्णु रुप कृष्ण समान हुनुहुन्छ, तर कृष्ण मूल मैनबत्ती हुनुहुन्छ, किनकि कृष्णबाट सम्पूर्ण कुरा विस्तार हुन्छ | त्यसैले जसले आफ्नो मन कुनै तरिकाले कृष्णमा एकाग्र पारेको छ, उसले योगको पूर्णता पहिल्यै प्राप्त गरिसकेको छ | यो कृष्ण भावनामृत अभियानको सार हो | अघि बढ | (अन्त्य)