OR/Prabhupada 0052 - ଭକ୍ତ ଏବଂ କର୍ମି ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର
Lecture on SB 1.2.9-10 -- Delhi, November 14, 1973
ଏହା ହେଉଛି ଭକ୍ତି ଏବଂ କର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର । କର୍ମ ହେଉଛି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ତୃପ୍ତି, ଏବଂ ଭକ୍ତି ହେଉଛି ଭଗବାନଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା । ଏକା କଥା । ସେଥିପାଇଁ ଲୋକେ ଭକ୍ତ ଏବଂ କର୍ମି ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର କ'ଣ ଜାଣିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । କର୍ମି ନିଜର ଇନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କୁ ତୃପ୍ତ କରେ ଏବଂ ଭକ୍ତ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କୁ ତୃପ୍ତ କରେ । କିଛି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଉପଭୋଗ ତ ରହିବା ଦରକାର । କିନ୍ତୁ ଯେବେ ତୁମେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବ, ତାହାକୁ ଭକ୍ତି କୁହାଯାଏ । ହୃଷୀକେଣ ହୃଷୀକେଶ-ସେବନଂ ଭକ୍ତିର୍ ଉଚ୍ୟତେ (CC Madhya 19.170) । ହୃଷୀକର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗୁଡିକ, ଶୁଦ୍ଧ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗୁଡିକ । ତାହା ମୁଁ ସେହି ଦିନ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲି, ଯେ
- ସର୍ବପାଧି-ବିନିର୍ମୁକ୍ତଂ
- ତତ୍-ପରତ୍ଵେନ ନିର୍ମଲମ୍
- ହୃଷୀକେଣ ହୃଷୀକେଶ-
- ସେବନଂ ଭକ୍ତିର୍ ଉଚ୍ୟତେ
- (CC Madhya 19.170)
ଭକ୍ତି ମାନେ ତୁମେ ତୁମର କାମ ବନ୍ଦକରିବା ନୁହେଁ । ଭକ୍ତି ମାନେ ଭାବ ପ୍ରବଣତା ରୂପେ ଅତି ଭକ୍ତି କରିବା ନୁହେଁ । ତାହା ଭକ୍ତି ନୁହେଁ । ଭକ୍ତିର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ତୁମର ସମସ୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗୁଡିକ ଦ୍ଵାରା ଇନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କ ମାଲିକଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବାରେ ନିଯୁକ୍ତ କରିବା । ଏହାକୁ ଭକ୍ତି କୁହାଯାଏ । ସେଥିପାଇଁ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ନାମ ହେଉଛି ହୃଷୀକେଶ । ହୃଷୀକର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗୁଡିକ । ଏବଂ ହୃଷୀକ ଈଶ, ସେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗୁଡିକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକ ଅଟନ୍ତି । ବାସ୍ତବରେ, ଆମ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗୁଡିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ କାମ କରୁନାହାନ୍ତି । ଆମେ ଏହା ବୁଝିପାରିବା । କୃଷ୍ଣ ନିର୍ଦେଶନ କରୁଛନ୍ତ । ସର୍ବସ୍ୟ ଚାହଂ ହୃଦି ସନ୍ନିବିଶ୍ଟୋ ମତ୍ତଃ ସ୍ମୃତିର୍ଜ୍ଞାନମପୋହନଂ ଚ (BG 15.15) । ମତ୍ତଃ ସ୍ମୃତିର୍ଜ୍ଞାନମପୋହନଂ ଚ । ଏକ ବୈଜ୍ଞାନିକ କାମ କରୁଛନ୍ତି କାରଣ କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କୁ ସାହାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି, ତାହା ନୁହେଁ ଯେ ସେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ରୂପରେ କାମ କରୁଛନ୍ତି । ତାହା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ସେ ସେହିପରି ଭାବରେ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ। ସେଥିପାଇଁ କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କୁ ସୁବିଧା ଦେଉଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବରେ କୃଷ୍ଣ କାମ କରୁଛନ୍ତି । ଏହା ସବୁ ଉପନିଷଦ ଗୁଡିକରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । କୃଷ୍ଣଙ୍କ କାମ କରିବା ବିନା, ଦେଖିବା ବିନା, କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦେଖିବା ବିନା, ତୁମେ ଦେଖିପାରିବ ନାହିଁ । ଯେପରିକି ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ବିଷୟରେ ବ୍ରହ୍ମ ସଂହିତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ୟଚ୍ଚକ୍ଷୁରେଷ ସବିତା ସକଳଗ୍ରହାଣାଂ । ସୂର୍ଯ୍ୟ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଆଖି ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଆଖି ଅଟନ୍ତି ।
- ୟଚ୍ଚକ୍ଷୁରେଷ ସବିତା ସକଳଗ୍ରହାଣାଂ
- ରାଜା ସମସ୍ତସୁରମୂର୍ତ୍ତିରଶେଷତେଜାଃ
- ୟସ୍ୟାଜ୍ଞୟା ଭ୍ରମତି ସମ୍ଭୁତକାଲଚକ୍ରୋ
- ଗୋବିନ୍ଦମାଦି ପୁରୂଷଂ ତମହଂ ଭଜାମି
- (Bs 5.52)
ସେଥିପାଇଁ, ସୂର୍ଯ୍ୟ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଆଖି ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଆଖି । କାରଣ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଦୟ ହୁଅନ୍ତି, କାରଣ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେଖନ୍ତି, ସେଥିପାଇଁ ତୁମେ ଦେଖିପାରୁଛ । ତୁମେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ରୂପରେ ଦେଖିପାରିବ ନାହିଁ । ତୁମେ ତୁମ ଆଖି ଉପରେ ବହୁତ ଗର୍ବ କରୁଛ । ତୁମ ଆଖିର ମୂଲ୍ୟ କ'ଣ ଯଦି ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣ ହିଁ ନଥିବ? ତୁମେ ଦେଖିପାରିବ ନାହିଁ । ଏପରିକି ଏହି ବିଜୁଳି ମଧ୍ୟ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଛି । ତେଣୁ ବାସ୍ତବରେ ଯେତେବେଳେ କୃଷ୍ଣ ଦେଖନ୍ତି, ତେବେ ତୁମେ ଦେଖିପାରିବ । ଏହା ହିଁ ସ୍ଥିତି । ତେଣୁ ଆମ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗୁଡିକ...ଭଗବଦ୍ ଗୀତାରେ କୁହାଯାଇଛି ସର୍ବତଃ ପାଣି ପାଦଂ ତତ୍ । ସର୍ବତଃ ପାଣି ପାଦ... କୃଷ୍ଣଙ୍କର ହାତ ଓ ଗୋଡ ସବୁଠରେ ଅଛି । ତାହା କ'ଣ? ମୋର ହାତ ଗୁଡିକ, ତୁମ ହାତ, ତୁମ ଗୋଡ- ତାହା କୃଷ୍ଣଙ୍କର । ଯେପରି ଜଣେ କହେ ସାରା ଦୁନିଆରେ ମୋର ଶାଖା ପ୍ରଶାଖା ଅଛି । ତେଣୁ ଏହି ସବୁ ଶାଖା ପ୍ରଶାଖା ପରମ ପୁରୁଷଙ୍କ ପ୍ରବନ୍ଧନରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ସେହିପରି ଭାବରେ, ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣ ମଧ୍ୟ । ସେଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ହୃଷୀକେଶ କୁହାଯାଏ, ହୃଷୀକେଶ । ତେଣୁ କାମ ହେଉଛି... ଭକ୍ତି ର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯେବେ ଆମେ ଆମ ହୃଷୀକ, ଆମ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଗୁଡିକ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କ ମାଲିକଙ୍କ ସେବାରେ ଲଗାଇବା । ତାହା ହେଉଛି ଆଦର୍ଶ ଜୀବନ । ତାହା ହେଉଛି ଆମର ଆଦର୍ଶ... କିନ୍ତୁ ଯଦି ଯେବେ ଆମେ ନିଜ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ତୃପ୍ତି ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିବା, ତାହାକୁ କର୍ମ କୁହାଯିବ । ତାହା ହେଉଛି ଭୌତିକ ଜୀବନ । ତେଣୁ ସେଥିପାଇଁ, ଜଣେ ଭକ୍ତ ପାଇଁ କିଛି ମଧ୍ୟ ଭୌତିକ ନୁହେଁ । ତାହା ହେଉଛି ଈଶାବାସ୍ୟାଂ ଇଦଂ ସର୍ବଂ (ISO 1) । ତେଣୁ ଭକ୍ତ ଦେଖେ ଯେ ସବୁ କିଛି କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅନ୍ତର୍ଗତରେ ଆସେ । ଈଶାବାସ୍ୟାଂ ଇଦଂ ସର୍ବଂ ୟତ୍ କିଂଚ ଜଗତୟାଂ ଜଗତ, ତେନ ତ୍ୟକ୍ତେନ ଭୁଂଜିଥା (ISO 1) । ସବୁକିଛି କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଅଟେ । ତେଣୁ ଯାହା କିଛି କୃଷ୍ଣ ଆମକୁ ଦିଅନ୍ତି... ଯେପରି ଏକ ମାଲିକ ପରି । ମାଲିକ ଚାକରକୁ କିଛି ଦିଅନ୍ତି, 'ତୁମେ ତାହାକୁ ଉପଭୋଗ କରିପାର" ସେହି ପ୍ରସାଦଂ । ପ୍ରସାଦେ ସର୍ବଦୁଃଖାନାଂ ହାନିରସ୍ୟୋପଜା... ଏହା ହିଁ ଜୀବନ । ଯଦି ତୁମେ କୃଷ୍ଣ ଚେତନାଶୀଳ ହୁଅ, ଯଦି ତୁମେ ବୁଝିପାର "ସବୁ ଜିନିଷ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବୋଲି, ଯଦି ତୁମେ କୃଷ୍ଣ ଚେତନାଶୀଳ ହୁଅ, ଯଦି ତୁମେ ବୁଝିପାର "ସବୁ ଜିନିଷ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ବୋଲି,"ସେହି ପ୍ରକାରରେ ମୋର ହାତ ଓ ଗୋଡ ମଧ୍ୟ କୃଷ୍ଣଙ୍କର, ମୋର ଶରୀରର ସମସ୍ତ ଅଂଗ କୃଷ୍ଣଙ୍କର, ମୋର ଶରୀରର ସମସ୍ତ ଅଂଗ କୃଷ୍ଣଙ୍କର, ତେବେ ଏସବୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବିନିଯୋଗ କରିବା," ତାହାକୁ ଭକ୍ତି କୁହାଯାଏ ।
- ଅନ୍ୟାଭିଳାଷିତାଶୂନ୍ୟଂ
- ଜ୍ଞାନକର୍ମାଦ୍ୟନାବୃତଂ
- ଆନୁକୂଳ୍ୟେନ କୃଷ୍ଣାନୁ-
- ଶୀଳନଂ ଭକ୍ତିଋତ୍ତମା
- (Brs. 1.1.11)
"ତାହା କୃଷ୍ଣ କରିଥିଲେ, ନାହିଁ, ଅର୍ଜୁନ କରିଥିଲେ । ସେ ନିଜ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ଚାହୁଁଥିଲେ, ଯୁଦ୍ଧ ନ କରି, କିନ୍ତୁ ସେ ଭଗବଦ୍ ଗୀତା ଶୁଣିବା ପରେ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ ହଁ,"କୃଷ୍ଣ ହେଉଛନ୍ତି ପରମ ପୁରୁଷ ଭଗବାନ୍"।
- ଅହଂ ସର୍ବସ୍ୟ ପ୍ରଭବୋ
- ମତ୍ତଃ ସର୍ବଂ ପ୍ରବର୍ତତେ
- ଇତି ମତ୍ଵା ଭଜନ୍ତେ ମାଂ
- ବୁଧା ଭାବସମନ୍ଵିତାଃ
- (BG 10.8)
ଏସବୁ ବହୁତ ଭଲ ରୂପରେ ଭଗବଦ୍ ଗୀତାରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଯାଇଛି । ଏହା ହେଉଛି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜୀବନର ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା । ଏବଂ ଯଦି ଆମେ ବାସ୍ତବରେ ଭଗବଦ୍ ଗୀତାର ଶିକ୍ଷାଗୁଡ଼ିକୁ ବୁଝିପାରିବା, ତେବେ ଅମେ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିପାରିବା । କୃଷ୍ଣ ତାହା ଚାହାନ୍ତି । ସର୍ବଧର୍ମାନ୍ ପରିତ୍ୟଜ୍ୟ ମାମେକଂ ଶରଣଂ ବ୍ରଜ (BG 18.66) । ତାହା ସେ ଚାହାନ୍ତି । ବାସ୍ତବରେ ଯେତେବେଳେ ଆମେ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଗ୍ରହଣ କରିବା, ଏହାକୁ ଶ୍ରଦ୍ଧା କୁହାଯାଏ । ଶ୍ରଦ୍ଧା । ଶ୍ରଦ୍ଧାର ଅର୍ଥ କ'ଣ ତାହା କବିରାଜ ଗୋସ୍ଵାମୀଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।